59th International Art Exhibition
Deutscher Pavillon 2022
58. Biennale di Venezia
Artista: Natascha Süder Happelmann (Natascha Sadr Haghighian)
Curatrice: Franciska Zólyom
57. Biennale di Venezia
Artista: Anne Imhof
Curatrice: Susanne Pfeffer
Leone d’oro per la miglior Partecipazione nazionale
56. Biennale di Venezia
Artisti: Olaf Nicolai, Hito Steyerl, Tobias Zielony, Jasmina Metwaly/Philip Rizk
Curatore: Florian Ebner
55. Biennale di Venezia
Artisti: Ai Weiwei, Romuald Karmakar, Santu Mofokeng, Dayanita Singh
Curatrice: Susanne Gaensheimer
(nel Padiglione francese)
54. Biennale di Venezia
Artista: Christoph Schlingensief
Curatore: Susanne Gaensheimer
Leone d’oro per la miglior Partecipazione nazionale
53. Biennale di Venezia
Artista: Liam Gillick
Curatore: Nicolaus Schafhausen
52. Biennale di Venezia
Artista: Isa Genzken
Commissario: Nicolaus Schafhausen
51. Biennale di Venezia
Artisti: Thomas Scheibitz, Tino Sehgal
Commissario: Julian Heynen
50. Biennale di Venezia
Artisti: Candida Höfer, Martin Kippenberger
Commissario: Julian Heynen
49. Biennale di Venezia
Artista: Gregor Schneider
Commissario: Udo Kittelmann
Leone d’oro per la miglior Partecipazione nazionale
48. Biennale di Venezia
Artista: Rosemarie Trockel
Commissaria: Gudrun Inboden
47. Biennale di Venezia
Artisti: Gerhard Merz, Katharina Sieverding
Commissaria: Gudrun Inboden
46. Biennale di Venezia
Artisti: Katharina Fritsch, Martin Honert, Thomas Ruff
Commissario: Jean-Christophe Ammann
45. Biennale di Venezia
Artisti: Hans Haacke, Nam June Paik
Commissario: Klaus Bußmann
Leone d’oro per la miglior Partecipazione nazionale
44. Biennale di Venezia
Artisti: Bernd e Hilla Becher, Reinhard Mucha
Commissario: Klaus Bußmann
Leone d’oro per la scultura (Bernd e Hilla Becher)
43. Biennale di Venezia
Artista: Felix Droese
Commissario: Dierk Stemmler
42. Biennale di Venezia
Artista: Sigmar Polke
Commissario: Dierk Stemmler
Leone d’oro per il miglior Artista
41. Biennale di Venezia
Artisti: Lothar Baumgarten, A. R. Penck
Commissario: Johannes Cladders
Premio speciale (Lothar Baumgarten)
40. Biennale di Venezia
Artisti: Hanne Darboven, Gotthard Graubner, Wolfgang Laib
Commissario: Johannes Cladders
39. Biennale di Venezia
Artisti: Georg Baselitz, Anselm Kiefer
Commissario: Klaus Gallwitz
38. Biennale di Venezia
Artisti: Dieter Krieg, Ulrich Rückriem
Commissario: Klaus Gallwitz
37. Biennale di Venezia
Artisti: Joseph Beuys, Jochen Gerz, Reiner Ruthenbeck
Commissario: Klaus Gallwitz
36. Biennale di Venezia
Artista: Gerhard Richter
Commissario: Dieter Honisch
35. Biennale di Venezia
Artisti: Kaspar-Thomas Lenk, Heinz Mack, Georg Karl Pfahler, Günther Uecker
Commissario: Dieter Honisch
34. Biennale di Venezia
Artisti: Horst Janssen, Richard Oelze, Gustav Seitz
Commissario: Alfred Hentzen
33. Biennale di Venezia
Artisti: Horst Antes, Günter Haese, Ferdinand Ris
Commissario: Eduard Trier
32. Biennale di Venezia
Artisti: Joseph Faßbender, Norbert Kricke
Commissario: Eduard Trier
31. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura e Arti grafiche: Werner Gilles, HAP Grieshaber, Erich Heckel, Alfred Lörcher, Emil Schumacher
Scultura: Alfred Lörcher, Brigitte Meier-Denninghoff
Commissario: Eduard Trier
30. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura e Arti grafiche: Willi Baumeister, Julius Bissier, Emil Cimiotti, Karl Schmidt-Rottluff, Werner Schreib, Rupert Stöckl, Ernst Weiers
Scultura: Emil Cimiotti
Commissario: Hans Konrad Röthel
29. Biennale di Venezia
Artisti:
Mostra speciale: Vasilij Kandinskij
Pittura e Arti grafiche: Julius Bissier, Rolf Cavael, Werner Gilles, Karl Otto Götz, Otto Pankok, Hans Platschek, Karl Schmidt-Rottluff, Johanna Schütz-Wolff, Emil Schumacher, K.R.H. Sonderborg, Fred Thieler, Heinz Trökes, Wilhelm Wessel
Scultura: Otto Herbert Hajek, Heinrich Kirchner, Fritz Koenig, Hans Mettel, Ernst Andreas Rauch, Hans Wimmer
Commissario: Eberhard Hanfstaengl
28. Biennale di Venezia
Artisti:
Mostra speciale: Emil Nolde
Pittura e Arti grafiche: Karl Hartung, Bernhard Heiliger, Ernst Wilhelm Nay, Fritz Winter
Scultura: Karl Hartung, Bernhard Heiliger, Toni Stadler
Commissario: Eberhard Hanfstaengl
27. Biennale di Venezia
Artisti:
Mostra speciale: Paul Klee
Mostra speciale: Oskar Schlemmer
Pittura e Arti grafiche: Heinz Battke, Leo Cremer, Edgar Ende, Karl Kunz, Rudolf Schlichter, Hans Uhlmann, Mac Zimmermann
Scultura: Hans Uhlmann
Commissario: Eberhard Hanfstaengl
26. Biennale di Venezia
Artisti:
Mostra speciale Brücke: Erich Heckel, Ernst Ludwig Kirchner, Otto Mueller, Emil Nolde, Max Pechstein, Karl Schmidt-Rottluff
Pittura e Arti grafiche: Willi Baumeister, Franz Xaver Fuhr, Gerhard Marcks, Max Unold, Theodor Werner
Scultura: Gerhard Marcks
Commissario: Eberhard Hanfstaengl
25. Biennale di Venezia
Artisti:
Mostra speciale Der Blaue Reiter (“Il cavaliere azzurro”): Alexej von Jawlensky, Vasilij Kandinskij, Paul Klee, Alfred Kubin, August Macke, Franz Marc, Gabriele Münter
Mostra speciale: Ernst Barlach
Max Beckmann, Gerhard Fietz, Werner Gilles, Karl Hofer, Georg Meistermann, Ernst Wilhelm Nay, Emil Nolde, Max Peiffer-Watenphul, Karl Schmidt-Rottluff, Fritz Winter
Commissario: Eberhard Hanfstaengl
24. Biennale di Venezia
Il Padiglione tedesco viene utilizzato per la mostra sull’impressionismo
23. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Claus Bergen, Franz Gerwin, Richard Gessner, Walter Hemming, Arthur Kampf, Ewald Jorzig, Georg Lebrecht, Erich Mercker, Leonhard Sandrock, Wilhelm Sauter, Herbert Schnürpel, Ferdinand Spiegel
Scultura: Karl Albiker, Fritz Klimsch
Arti grafiche: Olaf Gulbransson, e.o. plauen, Hans Schweitzer-Mjölnir, Eduard Thöny
Commissario: Adolf Ziegler
22. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Rudolf Hermann Eisenmenger, Leo Frank, Sepp Hilz, Georg Lebrecht, Anton Müller-Wischin, Wilhelm Petersen, Paul Plontke, Hans Schmitz-Wiedenbrück
Scultura: Arno Breker, Max Esser, Richard Knecht, Emil Manz, Georg Müller, Hans Wimmer
Arti grafiche: Switbert Lobisser, Wilhelm Petersen, Georg Sluytermann von Langeweide, Wolfgang Willrich
Commissario: Adolf Ziegler
21. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Thomas Baumgartner, Carl Blos, Hans Adolf Bühler, Wilhelm Dachauer, Bernhard Dörries, Franz Eichhorst, Rudolf Hermann Eisenmenger, Leo Frank, Constantin Gerhardinger, Hermann Gradl, Willy Ter Hell, Ewald Jorzig, Julius Paul Junghans, Willy Kriegel, Georg Lebrecht, Werner Peiner, Leo Samberger, Hans Schachinger, Georg Siebert, Ferdinand Spiegel, Wilhelm Schmurr, Raffael Schuster-Woldan, Karl Storch il Giovane, Hermann Tiebert, Karl Walther, Adolf Wissel, Max Zaeper, Adolf Ziegler
Scultura: Arno Breker, Michael Drobil, Alfred Hofmann, Ulfert Janssen, Fritz Klimsch, Ferdinand Liebermann, Josef Müllner, Kurt Schmid-Ehmen, Josef Thorak
Arti grafiche: Carl Blos, Rudolf Jettmar, Switbert Lobisser, Klaus Richter, Karl Storch il Giovane, Adolf Ziegler
Commissario: Adolf Ziegler
20. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Albert Birkle, Ludwig Dettmann, Otto Geigenberger, Günther Grassmann, Otto Herbig, Max Kaus, Leo von König, Ludwig Peter Kowalski, Willy Kriegel, Hubertus Hans Graf Merveldt, Alfred Partikel, Max Rauh, Johannes Sass, Jean Paul Schmitz
Scultura: Philipp Harth, Ludwig Kasper, Heinrich Kirchner, Richard Scheibe, Toni Stadler, Joachim Utech
Commissione: Eberhard Hanfstaengl con i consiglieri Ludwig Dettmann, Kurt Frick, Josef Wackerle, nominati dalla Camera della Cultura del Reich
19. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Josef Achmann, Heinrich Altherr, Lothar Bechstein, Theo Champion, Franz Doll, Erich Glette, Hans Gött, Wilhelm Heise, Richard Klein, Karl Leipold, Franz Lenk, Hans Reinhold Lichtenberger, Werner Peiner, Josef Pilartz, Oswald Poetzelberger, Carl Theodor Protzen, Franz Radziwill, Walter Rose, Georg Schrimpf, Edmund Steppes, Walter Teutsch, Max Unold
Scultura: Karl Albiker, Ernst Barlach, Fritz Behn, Bernhard Bleeker, Herbert Garbe, Hermann Hahn, Josef Henselmann, Ulfert Janssen, Georg Kolbe, Richard Knecht, Max Laeuger, Ferdinand Liebermann, Edwin Scharff, Richard Scheibe, Josef Thorak, Josef Wackerle
Arti grafiche: Ernst Barlach, Fritz Behn, Eugen Croissant, Wilhelm Heise, Otto Herbig, Georg Kolbe, Alfred Mahlau, Kurt Paesler-Luschkowko, Richard Seewald, Max Unold
Commissione: Eberhard Hanfstaengl, Oswald Poetzelberger, Josef Wackerle
18. Biennale di Venezia
Il Padiglione tedesco viene usato come Padiglione austriaco
17. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Heinrich Altherr, Willi Baumeister, Max Beckmann, Otto Dix, Max Ernst, Lyonel Feininger, Franz Xaver Fuhr, George Grosz, Erich Heckel, Karl Hofer, Vasilij Kandinskij, Alexander Kanoldt, Paul Klee, Otto Mueller, Oskar Schlemmer, Karl Schmidt-Rottluff, Georg Schrimpf, Max Unold
Scultura: Karl Albiker, Ernst Barlach, Rudolf Belling, Georg Kolbe, Gerhard Marcks, Ewald Mataré, Edwin Scharff, Christoph Voll
Arti grafiche: Olaf Gulbransson
Commissario: Hans Posse
16. Biennale di Venezia
Artisti:
Mostra speciale: Lovis Corinth, Franz Marc, Emil Nolde
Pittura: Max Beckmann, Karl Caspar, Maria Caspar-Filser, Oskar Coester, Otto Dix, Hans Goett, Ludwig Wilhelm Grossmann, Rudolf Grossmann, Erich Heckel, Julius Hess, Karl Hofer, Alexander Kanoldt, Ernst Ludwig Kirchner, Paul Klee, August Macke, Oskar Moll, Otto Mueller, Heinrich Nauen, Max Pechstein, Hans Purrmann, Christian Rohlfs, Adolf Schinnerer, Karl Schmidt-Rottluff, Georg Schrimpf, Richard Seewald, Walter Teusch, Paul Thalheimer, Max Unold
Scultura: Karl Albiker, Bernhard Bleeker, Fritz Claus, Wilhelm Gerstel, Fritz Knappe, Fritz Koelle, Georg Kolbe, Wilhelm Lehmbruck, Edwin Scharff, Josef Wackerle
Arti grafiche: Lovis Corinth, Otto Dix, Josef Eberz, Erich Heckel, Ernst Ludwig Kirchner, Paul Klee, Oskar Moll, Max Pechstein, Christian Rohlfs, Karl Schmidt-Rottluff, Max Unold
Commissario: Friedrich Dörnhöffer
15. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Max Beckmann, Charlotte Berend, Maria Caspar-Filser, Johann Vincenz Cissarz, Max Clarenbach, Lovis Corinth, Ludwig Dettmann, Otto Dix, Max Feldbauer, Otto Gussmann, Julius Hess, Ludwig von Hofmann, Ulrich Hübner, Inbra, Willy Jaeckel, Alexander Kanoldt, Oskar Kokoschka, Wilhelm Leibl, Max Liebermann, Felix Meseck, Oskar Moll, Franz Naager, Emil Orlik, Bernhard Pankok, Richard Pietzsch, Paul Rössler, Julius Wolfgang Schülein, Richard Seewald, Max Slevogt, Robert Sterl, Franz von Stuck, Walter Tiemann, Hans Unger, Hermann Urban, Hugo Vogel
Scultura: Karl Albiker, Ernst Barlach, Paul Börner, Richard Engelmann, Hermann Geibel, Hermann Hahn, Fritz Klimsch, Georg Kolbe, August Kraus, Arthur Lange, Richard Langer, Edwin Scharff, Paul Scheurich, Otto Schlipstein, Renée Sintenis, Franz von Stuck, Gustav Weidanz, Gustav H. Wolff, Georg Wrba
Arti grafiche: Walter Buhe, Johann Vincenz Cissarz, Lovis Corinth, Eduard Einschlag, Lyonel Feininger, Max Feldbauer, Willi Geiger, Erich Gruner, Erich Heckel, Josef Hegenbarth, Walter Friedrich Richard Jakob, Adolf Jutz, Fritz Klemm, Georg Kolbe, Bernhard Kretzschmar, Otto Lange, Georg Alexander Matthey, Oskar Moll, Hans Alexander Müller, Heinrich Nauen, Otto Nückel, Max Pechstein, Fr. Pöhlmann, Dora Polster Brandenburg, Lothar Rentsch, Christian Rohlfs, Rudolf Schiestl, Adolf Schinnerer, Hans Otto Schönleber, Georg Schrimpf, Max Slevogt, Hugo Steiner-Prag, Conrad Sutter, Peter Trumm, Hans Unger, Max Unold, Josef Weiss
Commissario: Richard Graul
14. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Fritz Baer, Theodor Baierl, Otto Bauriedl, Lothar Bechstein, Benno Becker, Giulio Beda, Hans Best, Ludwig August Otto Bock, Ludwig Bolgiano, Robert Breyer, Felix Bürgers, Friedrich Carl, Karl Caspar, Maria Caspar-Filser, Julius Diez, Otto Dill, Walter Ditz, Max Doerner, Ernst Eimer, Fritz Erler, Amadeus Faure, Max Feldbauer, Maria Foell, Wilhe1m Funk, Josse Goossens, Hans Gött, Rudolf Hause, Hans von Hayek, Hans Heider, Adolf Hengeler, Ludwig von Herterich, Julius Hess, Conrad Hommel, Julius Hüther, Theodor Hummel, Richard Kaiser, Peter Kálmán, Erwin Knirr, Christian Landenberger, Hans R. Lichtenberger, Anton Müller-Wischin, Franz Naager, Paul Paede, Bernhard Pankok, Richard Pietzsch, Alexander Posch, Walter Püttner, Leo Putz, Leo Samberger, Helène Schattenmann, Fritz Scherer, Adolf Schinnerer, Karl Hans Schrader-Velgen, Rudolf Schramm-Zittau, Carl Schwalbach, Julius Seyler, Rudolf Sieck, Beppo Steinmetz, Franz von Stuck, Walter Teutsch, Fritz von Uhde, Curt Ullrich, Max Unold, Hermann Urban, Albert Weisgerber, Richard Winternitz, Eugen Wolff-Filseck, Heinrich von Zügel
Scultura: Franz Claus, Ludwig Dasio, Theodor Georgii, Anton Hiller, Ulfert Janssen, Ferdinand Liebermann, Eugen Meyer-Fassold, Jean Paul Steinel, Willy Zügel
Commissione: Franz von Stuck (presidente), Karl Caspar, Hugo von Habermann, Carl von Marr
13. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Lovis Corinth, Lyonel Feininger, Erich Heckel, Karl Hofer, Max Kaus, Ernst Ludwig Kirchner, Oskar Kokoschka, Max Liebermann, Heinrich Nauen, Max Pechstein, Hans Purrmann, Waldemar Rösler, Karl Schmidt-Rottluff, Max Slevogt, Robert Sterl, Albert Weisgerber
Scultura: Karl Albiker, Ernst Barlach, Hermann Haller, Georg Kolbe, Wilhelm Lehmbruck, Edwin Scharff, Paul Scheurich, Renée Sintenis, Georg Wrba
Arti grafiche: Ernst Barlach, Max Beckmann, Karl Caspar, Lovis Corinth, Rudolf Grossmann, Erich Heckel, Karl Hofer, Ernst Ludwig Kirchner, Georg Kolbe, Oskar Kokoschka, Käthe Kollwitz, Wilhelm Lehmbruck, Max Liebermann, Franz Marc, Hans Meid, Otto Mueller, Max Pechstein, Karl Schmidt-Rottluff, Max Slevogt
Commissario: Hans Posse
12. Biennale di Venezia
Il Padiglione tedesco viene usato come Padiglione polacco
11. Biennale di Venezia
Artisti:
Pittura: Otto Ackermann, Hermann Angermeyer, Herbert Arnold, Fritz Baer, Leo Bauer, Hans Best, Carl Blos, Eugen Bracht, August von Brandis, Hans Adolf Bühler, Fritz Burger, Georg Daubner, Franz von Defregger, Ludwig Dettmann, Felix Eisengräber, Ernst Eitner, Toni Elster, Otto Heinrich Engel, Richard Eschke, Hans Peter Feddersen, Walther Firle, Adolf Fischer-Gurig, Eduard von Gebhard, Otto Günther-Naumburg, Wilhelm Hambüchen, Hans Hartig, Hans Richard Heinmann, Hans Hermann, Heinrich Hermanns, Carl Kayser-Eichberg, Friedrich Kallmorgen, Eugen Kampf, Friedrich August von Kaulbach, Paul Kiessling, Robert Knoebel, Ernst Kolbe, Louis Kolitz, Rudolf Kohtz, Carl Langhammer, Theodor Lauxmann, Louis Lejeune, Max Lieber, Alfred Liedtke, Fritz Lissmann, Hans Looschen, Franz Martin Lünstroth, Adolf Maennchen, Max Merker, Claus Meyer, Aenderly Möller, Henrik Moor, Hugo Mühlig, Wilhelm Nagel, Adolf Adam Oberländer, William Pape, Hans von Petersen, Rudolf Petuel, Ernst Pfannschmidt, Emil Hermann Pohle, Heinrich Reifferscheid, Fritz Reusing, Robert Richter, Franz Roubaud, Leonhard Sandrock, Alfred Scherres, Rudolf Schiestl, Max Schlichting, Gustav Schraegle, Rudolf Schulte im Hofe, Harry Schultz, Raffael Schuster-Woldan, Carl Seiler, Eduard Steinbach, Wilhelm Steinhausen, Max Stern, Franz Sturtzkopf, Otto Strützel, Adolf Thamm, Hans Thoma, Walter Thor, Max Uth, Hugo Vogel, Arthur Wansleben, Fritz Westendrop, Fritz von Wille
Scultura: Wera von Bartels, Franz Bernauer, Hans Adolf Bühler, Arthur Lewin-Funcke, Ludwig Manzel, Paul Oesten, Hermann Joachim Pagels, Otto Placzek, Carl Seffner, Karl Constantin Starck
Arti grafiche: Leo Bauer, Karl Biese, Carl Alexander Brendel, Otto Heinrich Engel, Leonhard Fanto, Otto Fischer, Otto Heichert, Otto Heinrich, Paul Hermann, Bruno Heroux, Reinhold Hoberg, Martin Hönemann, Felix Hollenberg, Georg Jahn, Egon von Kameke, Carl Kappstein, August Kaul, Hans Kaumann, Fritz Lang, Carl Langhammer, Hans Meyer, Richard Müller, Berthold Pierson, Max Pietschmann, Johannes Poppen, Hans Prentzel, Hans Röhm, Anton Scheuritzel, Rudolf Schiestl, Adolf Schlabitz, Rudolf Schulte im Hofe, Marie Seeck, Harald Tillberg, Otto Ubbelohde, Hugo Vogel, Heinrich Wolff
Commissione: Fritz Baer e Otto Heinrich Engel per l’Allgemeine Deutsche Kunstgenossenschaft, Berlino
10. Biennale di Venezia
Artisti: Hans von Bartels, Ludwig Dettmann, Firtz Erler, Adolf Hengeler
Non ci sono commissari tedeschi, la selezione viene operata dal comitato direttivo della Biennale
9. Biennale di Venezia
Padiglione bavarese
Artisti: Benno Becker, Hans Borchardt, Fritz Burger, Max Buri, Lovis Corinth, Paul Eduard Crodel, Josef Damberger, Otto Dill, Hermann Eichfeld, Walther Georgi, Hermann Groeber, Hugo von Habermann, Hans von Hayek, Emanuel Hegenbarth, Adolf Hengeler, Ludwig von Herterich, Hubert von Heyden, Ulrich Hübner, Theodor Hummel, Julius Paul Junghans, Richard Kaiser, Heinrich Knirr, Leo von König, Gotthardt Kuehl, Josef Kühn the Younger, Albert Lamm, Adolf Levier, Carl Theodor Meyer-Basel, Alfred Marxer, Carl Johann Nikolaus Piepho, Richard Pietzsch, Otto Reiniger, Carl Reiser, Paul Roloff, Leo Samberger, Rudolf Schramm-Zittau, Julius Seyler, Eugen Spiro, Franz von Stuck, Fritz von Uhde, Heinrich von Zügel
Commissario: Hugo von Habermann
8. Biennale di Venezia
Padiglione bavarese
Artisti:
Complementi d’arredo: Bruno Paul, Vereinigte Werkstätten für Kunst im Handwerk, Monaco
Pittura: Hans Borchardt, Paul Eduard Crodel, Julius Diez, Hermann Eichfeld, Theodor Esser, Max Feldbauer, Hermann Groeber, Hugo von Habermann, Hans von Hayek, Emanuel Hegenbarth, Hubert von Heyden, Otto Hierl-Deronco, Theodor Hummel, Richard Kaiser, Albert von Keller, Philipp Klein, Heinrich Knirr, Gotthardt Kuehl, Josef Kühn the Younger, Christian Landenberger, Wilhelm Ludwig Lehmann, Carl Theodor Meyer-Basel, Fritz Overbeck, Carl Johann Nikolaus Piepho, Richard Pietzsch, Walther Püttner, Leo Putz, Carl Reiser, Leo Samberger, Walter Schnackenberg, Rudolf Schramm-Zittau, Julius Seyler, Eugen Spiro, Adolf Thomann, Charles Tooby, Fritz von Uhde, Albert Weisgerber, Beatus Hans Wieland, Heinrich von Zügel
Scultura: Fritz Behn, Adolf Cipri Bermann, Theodor Georgii, Hermann Hahn, Ulfert Janssen, Hugo Kaufmann
Arti grafiche: Oskar Graf-Freiburg, Otto Greiner, Eugen Kirchner, Carl Theodor Meyer-Basel, Hans Schwegerle, Adolf Thomann
Commissione: Hans Borchardt, Paul Eduard Crodel, Hugo von Habermann